Komisja Europejska przekazała dzisiaj polskim władzom list z żądaniem wyjaśnień w sprawie nieprawidłowości przy budowie drogi ekspresowej Via Baltica, w tym obwodnicy Augustowa zaplanowanej przez dolinę Rospudy. Komisja Europejska stwierdziła w liście, że budowa obwodnicy jest sprzeczna z unijnym prawem dotyczącym ochrony terenów Natura 2000.

Jak powiedział Polskiej Agencji Prasowej unijny komisarz do spraw środowiska Stavros Dimas: Oczekuję, że polskie władze będą zgodnie z unijnym prawodawstwem otaczały opieką swoje obszary ważne z punktu widzenia ochrony środowiska.

Polska ma teraz dwa miesiące na przedstawienie wyjaśnień w tej sprawie Komisji Europejskiej. Jeśli mimo ostrzeżenia Komisji dojdzie do budowy obwodnicy, to procedura może się zakończyć karami dla Polski liczonymi w milionach euro oraz nakazem rozbiórki niezgodnej z prawem inwestycji.

Informacja Komisji Europejskiej IP/06/1757

Bruksela, dnia 12 grudnia 2006 r.

Komisja podejmuje kolejne kroki prawne wobec Polski z powodu naruszenia dyrektyw w zakresie ochrony środowiska

Komisja Europejska podejmuje kroki prawne wobec Polski w dwóch przypadkach naruszenia wspólnotowych przepisów w zakresie ochrony środowiska. Oba przypadki dotyczą sieci Natura 2000, która obejmuje ważne chronione siedliska dzikiej fauny i flory oraz obszary przyrodnicze w całej UE. Do Polski skierowane zostanie pierwsze pisemne ostrzeżenie w związku z kontynuacją realizacji ośmiu projektów drogowych przebiegających przez już wyznaczone bądź potencjalne obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Te projekty w północno-wschodniej Polsce, do których należy m.in. obwodnica Augustowa, stanowią część planowanego korytarza drogowego łączącego Warszawę z Helsinkami, określanego mianem Via Baltica. Polska otrzyma również ostateczne pisemne ostrzeżenie w związku z faktem, iż nie zaproponowała dostatecznej liczby siedlisk i obszarów przyrodniczych, które mogłyby zostać włączone do sieci Natura 2000.

Komisarz ds. środowiska Stavros Dimas oświadczył: Ze wszystkich spraw dotyczących niewłaściwego wdrożenia europejskich przepisów z zakresu ochrony środowiska, które Komisja kieruje do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, 38% dotyczy ochrony przyrody. Tak zdecydowane działanie jest konieczne, gdyż utworzenie obszernej i spójnej sieci Natura 2000 ma kluczowe znaczenie, jeśli UE chce osiągnąć wyznaczony na rok 2010 cel w postaci powstrzymania procesu utraty różnorodności biologicznej w Europie. Oczekuję więc od polskich władz, że dla ochrony ważnych obszarów przyrodniczych kraju będą przestrzegać odpowiednich wspólnotowych przepisów.

Projekty drogowe w północno-wschodniej Polsce powiązane z Via Baltica

Komisja postanowiła skierować do Polski pierwsze pisemne ostrzeżenie, po tym jak otrzymała szereg skarg dotyczących ośmiu projektów drogowych w północno-wschodniej Polsce – obejmujących nowe drogi, obwodnice miejskie oraz poszerzenia istniejących dróg – związanych z korytarzem drogowym Warszawa-Helsinki, określanym mianem Via Baltica. Planowane drogi przebiegają zarówno przez obszary specjalnej ochrony wyznaczone zgodnie z dyrektywą dotyczącą ochrony dzikiego ptactwa oraz siedliska zgłoszone zgodnie z dyrektywą siedliskową jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty, jak również przez obszary, których zgłoszenie Komisji było dopiero planowane. Wydając zezwolenia na realizację wspomnianych projektów drogowych Polska naruszyła szereg przepisów służących ograniczeniu dalszego pogarszania się stanu środowiska naturalnego.

Wyznaczenie zbyt małej liczby obszarów i siedlisk na potrzeby sieci Natura 2000

Komisja postanowiła ponadto skierować do Polski ostatnie pisemne ostrzeżenie w związku z faktem, iż kraj ten nie wyznaczył dostatecznej liczby siedlisk i obszarów przyrodniczych, które mogłyby zostać włączone do sieci Natura 2000.

Zgodnie z dyrektywą dotyczącą ochrony dzikiego ptactwa, państwa członkowskie muszą wyznaczyć siedliska, które mogłyby najlepiej służyć ochronie gatunków dzikich ptaków, jako "obszary specjalnej ochrony". Polska wyznaczyła wprawdzie do chwili obecnej 72 siedliska jako "obszary specjalnej ochrony", jednak ich liczba i wielkość są niewystarczające, jeśli porównać je z tzw. wykazem ostoi ptaków (Important Bird Areas, IBA). Z uwagi na uznaną wartość naukową wykaz ten jest stosowany przez Komisję i Europejski Trybunał Sprawiedliwości jako punkt odniesienia przy dokonywaniu oceny stopnia, w jakim państwa członkowskie wypełniają swoje zobowiązania dotyczące zaklasyfikowania obszarów jako "obszary szczególnej ochrony". Polska zaklasyfikowała w ten sposób jedynie około połowy obszarów wymienionych w wykazie IBA, pomijając przy tym zupełnie znaczne części terytorium kraju.

Polska nie zaproponowała również dostatecznej liczby obszarów dla wielu siedlisk i gatunków wymienionych w dyrektywie siedliskowej.

Kroki prawne

Artykuł 266 Traktatu daje Komisji prawo do wszczęcia postępowania przeciwko państwu członkowskiemu, które nie przestrzega nałożonych na nie zobowiązań.

W przypadku gdy Komisja uważa, że mogło dojść do naruszenia prawa wspólnotowego, które uzasadnia wszczęcie procedury w sprawie naruszenia przepisów, kieruje do danego państwa członkowskiego tzw. "wezwanie do usunięcia uchybienia" (pierwsze pisemne ostrzeżenie), prosząc o przedstawienie uwag w określonym terminie, zazwyczaj w ciągu dwóch miesięcy.

W zależności od otrzymanych wyjaśnień bądź w przypadku braku odpowiedzi ze strony państwa członkowskiego, Komisja może skierować do tego państwa tzw. "uzasadnioną opinię" (ostatnie pisemne ostrzeżenie). W opinii tej w sposób jasny i jednoznaczny przedstawiane są przesłanki, na podstawie których Komisja formułuje zarzut o naruszenie prawa wspólnotowego, i państwo członkowskie wzywane jest do zastosowania się do zaleceń opinii w wyznaczonym terminie (zwykle dwóch miesięcy).

Jeśli państwo członkowskie nie zastosuje się do zaleceń "uzasadnionej opinii", Komisja może wnieść sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Traktatu, państwo członkowskie, które naruszyło przepisy, zobowiązane jest zastosować niezbędne środki w celu ich przestrzegania.

Artykuł 228 Traktatu daje Komisji prawo do podjęcia działań wobec państwa członkowskiego, które nie zastosowało się do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Artykuł ten daje również Komisji prawo do wystąpienia do Trybunału z wnioskiem o nałożenie na państwo członkowskie kary pieniężnej.

Postępowanie prawne

Artykuł 266 Traktatu daje Komisji prawo do wniesienia sprawy przeciwko Państwu Członkowskiemu, które nie przestrzega swoich zobowiązań.

Jeżeli Komisja uzna, że nastąpiło naruszenie prawa UE, które stanowi podstawę wszczęcia postępowania w sprawie naruszenia, wysyła danemu państwu członkowskiemu „wezwanie do usunięcia uchybienia” (pierwsze pisemne ostrzeżenie), w którym zwraca się o przedstawienie uwag w określonym terminie, wynoszącym zazwyczaj dwa miesiące.

W świetle odpowiedzi ze strony państwa członkowskiego lub w przypadku jej braku, Komisja może podjąć decyzję o wydaniu „uzasadnionej opinii” (drugiego i zarazem ostatecznego pisemnego ostrzeżenia) wobec państwa członkowskiego. Opinia wyraźnie i ostatecznie przedstawia przyczyny, dla których Komisja uważa, że nastąpiło naruszenie prawa UE i wzywa państwo członkowskie do zastosowania się do niej w określonym terminie, wynoszącym zazwyczaj dwa miesiące.

Jeżeli państwo członkowskie nie zastosuje się do uzasadnionej opinii, Komisja może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Traktatu, Państwo Członkowskie, które naruszyło przepisy, jest zobowiązane podjąć środki w celu ich przestrzegania.

Artykuł 228 Traktatu daje Komisji prawo do podjęcia działań wobec państwa członkowskiego, które nie zastosowało się do wcześniejszego wyroku Trybunału Sprawiedliwości. Artykuł ten upoważnia Komisję również do wystąpienia do Trybunału o nałożenie na państwo członkowskie kary pieniężnej.