Informacja Komisji Europejskiej IP/07/1191

Komisja Europejska zwróciła się dziś do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o zarządzenie tymczasowych środków zapewniających wstrzymanie prac związanych z budową drogi, która spowoduje nieodwracalne szkody w dolinie Rospudy, chronionym obszarze puszczy pierwotnej, na którym występują siedliska o znaczeniu wspólnotowym. Wniosek Komisji o pilne podjęcie decyzji przez Trybunał został wystosowany w związku z tym, że rząd Rzeczpospolitej Polskiej nie udzielił zapewnień, iż prace budowlane przy obwodnicy Augustowa przez dolinę Rospudy nie rozpoczną się 1 sierpnia. W marcu 2007 r. Komisja Europejska pozwała Polskę przed ETS w związku z planowaną budową obwodnicy Augustowa oraz obwodnicy Wasilkowa, ze względu na szkody, jakie spowodowałyby one na obszarach, których walory przyrodnicze mają znaczenie europejskie. Wprowadzenie nakazu, o który zwróciła się Komisja, zapobiegłoby prowadzeniu prac budowlanych do czasu przyjęcia przez Trybunał orzeczenia w sprawie skierowanej do niego w marcu.

Komisarz UE ds. środowiska Stavros Dimas oświadczył: To wielka szkoda, że Polska podjęła teraz decyzję o kontynuowaniu budowy nowej drogi w dolinie Rospudy. Życzyłbym sobie, by władze polskie ponownie rozważyły podjętą decyzję zanim spowoduje ona nieodwracalne szkody. W międzyczasie Komisja zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości o wydanie nakazu służącego zachowaniu integralności środowiskowej tego obszaru.

Sprawa czekająca na rozstrzygnięcie przez Trybunał Sprawiedliwości

W lutym 2007 r. władze polskie dały wykonawcom zielone światło na rozpoczęcie prac budowlanych przy obwodnicach przebiegających przez ważne siedliska przyrodnicze w dolinie rzeki Rospudy i w Puszczy Knyszyńskiej, w północno-wschodniej Polsce. W związku z tym Komisja przyspieszyła postępowanie w sprawie naruszenia przepisów przez Polskę w związku z budową obwodnic Augustowa i Wasilkowa.

Ponieważ odpowiedź Polski na ostatnie ostrzeżenie Komisji Europejskiej nie była zadowalająca, Komisja zdecydowała w marcu skierować sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Komisja zdecydowała także, że zwróci się do Trybunału o wydanie w razie konieczności nakazu wstrzymującego prace nad realizacją projektów.

Wniosek o zarządzenie środków tymczasowych

Polskie władze zdecydowały o wstrzymaniu prac budowlanych w dolinie Rospudy w 2007 r. okresie lęgowym ptaków, który właśnie się kończy. Zgodziły się one także, po przesłuchaniu w Trybunale, zawiesić realizację projektu zalesiania sąsiadującego obszaru, który to projekt został początkowo przedstawiony jako część działań kompensacyjnych w związku z oczekiwanymi szkodami w dolinie Rospudy. Polska uznała także przed Trybunałem, że wszelkie prace budowlane w dolinie Rospudy zostaną zawieszone na czas potrzebny Trybunałowi do rozstrzygnięcia sprawy.

Komisja kilkakrotnie nalegała, by władze polskie nie wyrażały zgody na rozpoczęcie prac w dolinie Rospudy. Polska jednak nie podjęła oficjalnego zobowiązania, że prace te nie rozpoczną się 1 sierpnia. Dlatego Komisja natychmiast zwróciła się do Trybunału z wnioskiem o zarządzenie środków tymczasowych. Jeżeli wniosek ten zostanie pozytywnie rozpatrzony, Trybunał wyda nakaz, w którym zażąda od Polski, aby nie rozpoczynała prac budowlanych przy obwodnicy przez dolinę Rospudy w okresie oczekiwania na rozstrzygnięcie sprawy.

Obwodnica Augustowa i dolina Rospudy

Projekt obwodnicy Augustowa o długości 17,1 km przewiduje budowę drogi szybkiego ruchu przecinającej dolinę rzeki Rospudy, stanowiącą część europejskiej sieci obszarów ochrony przyrody Natura 2000. Dolina ta stanowi rzadko spotykaną mozaikę niezniszczonych siedlisk położonych na terenie jednej z największych i najlepiej zachowanych puszcz pierwotnych w Europie Środkowej. Droga szybkiego ruchu przecinałaby unikatowy system mokradeł uznanych przez naukowców - przyrodników za wyjątkowo cenne tereny w Europie.

Dolina Rospudy została mianowana obszarem specjalnej ochrony (OSO)[1] wyznaczonym w ramach dyrektywy ptasiej[2] i podlegającym ochronie również na podstawie dyrektywy siedliskowej[3], ze względu na występowanie rzadkich siedlisk, pomimo że Polska nie powiadomiła jeszcze Komisji o objęciu doliny ochroną z tego względu. Ostateczne pozwolenie na budowę wydano dnia 9 lutego 2007 r. W tym samym dniu wykonawca ogłosił, że budowa ruszy przed końcem lutego.

Władze polskie twierdzą, że nadrzędnym argumentem przemawiającym za realizacją projektu są względy bezpieczeństwa drogowego. Strona polska zaprzecza, jakoby unijne przepisy dotyczące ochrony środowiska nakładały na nią wymóg ochrony obszaru poprzez rezygnację z budowy obwodnicy. Władze polskie utrzymują, że Polska wywiązała się ze wszystkich wymogów dotyczących ochrony środowiska dokonując oceny szkód związanych z przebiegiem drogi, rozważając alternatywne rozwiązania oraz proponując podjęcie środków kompensacyjnych. Proponowane środki kompensacyjne obejmują rezygnację z gospodarczego wykorzystywania określonych obszarów leśnych, tworzenie stawów, zablokowanie małych strumieni celem podniesienia poziomu wody w kanałach odwadniających, sadzenie drzew oraz odbudowę mokradeł i zarządzanie nimi. Komisja uważa jednak, że Polska ma obowiązek chronić ten obszar, a ocena i analiza rozwiązań alternatywnych jest słaba i nieprzekonująca. Komisja uważa z kolei, że problem bezpieczeństwa drogowego mógłby zostać rozwiązany poprzez wytyczenie innych dróg, co nie wiązałoby się z nieodwracalnymi szkodami na chronionym obszarze. Jeśli chodzi o zaproponowane działania kompensacyjne, nie zrównoważą one zniszczenia unikatowych siedlisk przyrodniczych.

Przebieg postępowania w sprawie naruszenia przepisów

Artykuł 226 Traktatu daje Komisji prawo do wszczęcia postępowania przeciwko państwu członkowskiemu, które nie przestrzega nałożonych na nie zobowiązań. Na mocy tego artykułu Komisja może zdecydować o skierowaniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Traktatu, państwo członkowskie, które naruszyło przepisy, zobowiązane jest zastosować niezbędne środki w celu ich przestrzegania.

Artykuł 243 Traktatu stanowi, że w sprawach, które rozpatruje, Trybunał Sprawiedliwości może zarządzić niezbędne środki tymczasowe. Zgodnie z artykułem 84 paragraf 2 Regulaminu Trybunału Sprawiedliwości Prezes może uwzględnić wniosek o środki tymczasowe nawet przed przedstawieniem uwag przez stronę przeciwną.

Przypisy

[1] Puszcza Augustowska

[2] Dyrektywa 79/409/EWG

[3] Dyrektywa 92/43/EWG